Depresja – co warto wiedzieć o tej chorobie?
Opublikowano: 12 kwietnia 2023

Depresja jest obecnie jedną z najczęściej występujących chorób na świecie. Cierpi na nią nawet 350 mln ludzi. W ostatnich latach także w Polsce rośnie liczba chorych. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), w naszym kraju ok. 4 mln ludzi (czyli blisko 10% populacji) cierpi na depresję. Jest to liczba szacunkowa – nie każdy pacjent jest bowiem zdiagnozowany pod kątem tej choroby, ponadto nie wszyscy szukają pomocy medycznej. Co warto wiedzieć o depresji? Jakie są jej przyczyny, objawy oraz jak wygląda leczenie? – mówi dr n. med. Sławomir Adam Wolniak, specjalista psychiatra, prezes Wolmed Sp. z o.o. w Dubiu k. Belchatowa

Rosnąca liczba przypadków depresji niewątpliwie jest niepokojąca. Według szacunków do 2030 roku choroba ta będzie główną przyczyną niezdolności do pracy. Już teraz depresja i problemy związane z psychicznym zdrowiem są ważnymi czynnikami, które wpływają na zdolność do pracy w wielu krajach na świecie. Depresja może prowadzić do niezdolności do wykonywania zadań w miejscu pracy, co nierzadko prowadzi do absencji, zmniejszenia produktywności i wydajności, a w konsekwencji do utraty zatrudnienia.

Rosnąca w Polsce liczba przypadków depresji z jednej strony jest wynikiem większej świadomości społecznej na temat chorób psychicznych, z drugiej – może być związana z przemianami społecznymi, takimi jak wzrost presji związanej z pracą, zmiana stylu życia czy rosnący poziom stresu. Jednocześnie coraz więcej ludzi szuka pomocy u specjalistów, co pozwala na wcześniejsze diagnozowanie i leczenie chorób psychicznych. Warto dodać, że według badań opublikowanych w czasopiśmie „Journal of Occupational and Environmental Medicine”, osoby z depresją mają 1,5 do 3,2 razy większe szanse na absencję z powodu choroby w porównaniu z osobami, które na nią nie cierpią.

Przyczyny depresji

Depresja to choroba, której przyczyny są bardzo złożone i różnorodne. Nie ma jednego konkretnego czynnika powodującego depresję u wszystkich ludzi. Niemniej jednak, zidentyfikowano kilka z nich, które mogą przyczyniać się do rozwoju choroby. Czynniki biologiczne, czyli zmiany w poziomie hormonów, zaburzenia neuroprzekaźników mózgowych i genetyczne predyspozycje; czynniki psychologiczne – niskie poczucie własnej wartości, trudności w radzeniu sobie ze stresem, traumy z przeszłości oraz niepowodzenia; czynniki środowiskowe – stres związany z pracą, brak wsparcia społecznego, trudne relacje rodzinne, problemy finansowe i inne problemy życiowe; czynniki zdrowotne – choroby somatyczne, choroby przewlekłe, choroby neurologiczne i bóle przewlekłe. Chociaż istnieje wiele teorii dotyczących przyczyn depresji, to większość ekspertów zgadza się, że choroba wynika z kombinacji różnych czynników. Dlatego też leczenie depresji wymaga indywidualnego podejścia i dopasowania do konkretnych potrzeb pacjenta.

Przy biologicznym aspekcie wystąpienia depresji warto wspomnieć o niedoborze neuroprzekaźników mózgowych – noradrenaliny, dopaminy i serotoniny. Z badań wynika, że niedobór serotoniny jest szczególnie związany z występowaniem depresji, ponieważ substancja ta reguluje nastrój, emocje i zachowanie. Ogólnie biorąc, niedobór neuroprzekaźników mózgowych może być tylko jednym z wielu czynników, które wpływają na rozwój choroby.

Nie bez znaczenia są również czynniki hormonalne – nadczynność i niedoczynność tarczycy, czy też choroba Cushinga. Ponadto naukowcy twierdzą, że na depresję wpływają zmiany zachodzące w strukturze mózgu i jego funkcjonowaniu oraz schorzenia ośrodkowego układu nerwowego, na przykład padaczka.

Mechanizmy powstawania depresji są bardzo skomplikowane i nadal nie są w pełni zrozumiałe. Z tego powodu, pomimo znaczących postępów w badaniach nad depresją, nadal wiele aspektów choroby pozostaje przedmiotem badań, debaty wśród naukowców i specjalistów w dziedzinie zdrowia psychicznego.

Jakie są objawy depresji?

Podstawowym objawem depresji jest obniżenie nastroju oraz napędu życiowego. Przejawia się ono przez apatię, poczucie pustki lub bezsensu, braku chęci do wstawania z łóżka i podejmowania jakichkolwiek aktywności. Nierzadko jest to również anhedonia, czyli brak zdolności do odczuwania przyjemności.

Z depresją wiążą się także zaburzenia natury ruchowej i intelektualnej. Wielu pacjentów uskarża się bowiem na takie dolegliwości, jak permanentny brak energii oraz nieustanne zmęczenie. Co więcej, często występują również problemy z koncentracją i zapamiętywaniem informacji, a także podejmowaniem decyzji w najprostszych sprawach. Depresji towarzyszy bezsenność (rzadziej nadmierna senność) oraz szereg objawów somatycznych, takich jak ciągły ból głowy czy dolegliwości układu pokarmowego.

Jak wygląda leczenie depresji?

Leczenie depresji zwykle przebiega dwutorowo – za pomocą farmakoterapii oraz psychoterapii. Leki przeciwdepresyjne, czyli tymoleptyki, znoszą uczucie lęku i napięcia, a o ich podaniu decyduje lekarz psychiatra, kierując się występującymi u chorego objawami, chorobami współistniejącymi, z uwzględnieniem działań niepożądanych oraz innych leków przyjmowanych przez pacjenta. Leki przeciwdepresyjne nie uzależniają. Nie działają od razu – zwykle po 2-3 tygodniach, czym nie należy się zrażać. Jednym z podstawowych sposobów leczenia depresji jest psychoterapia. Polega na regularnych rozmowach pacjenta z terapeutą, które pozwalają na zidentyfikowanie i rozwiązanie problemów emocjonalnych, myśli negatywnych oraz niewłaściwych zachowań. Jedną z modalności stosowanych przy leczeniu depresji jest terapia poznawczo-behawioralna. Polega ona na zmianie myśli i zachowań, które utrzymują depresję. Pacjent uczy się rozpoznawać negatywne myśli i przekształcać je w pozytywne, co pomaga zmienić sposób, w jaki postrzega siebie i swoje życie. CBT składa się również z technik behawioralnych, które pomagają pacjentowi nauczyć się nowych umiejętności, takich jak relaksacja, rozwiązywanie problemów i komunikacja interpersonalna.

Psychoterapia w leczeniu depresji może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy lub dłużej, w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta.

Ponadto, jako formy leczenia depresji, wykorzystuje się również aktywizację behawioralną (zachęcanie pacjenta do podejmowania aktywności społecznych), fototerapię (ekspozycję pacjenta na silne światło), aktywizację sportową, czy też terapię elektrowstrząsową. W każdym przypadku o zastosowaniu właściwego typu leczenia decyduje lekarz.