Działalność nierejestrowana – kto nie musi rejestrować firmy?
Opublikowano: 7 lutego 2022

Osoby fizyczne, które chcą prowadzić działalność gospodarczą, muszą zarejestrować się w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej – CEIDG. Od tej reguły są jednak wyjątki, pewne formy działalności zwolnione są całkowicie z obowiązku rejestracji, w innych przypadkach decydować może wysokość przychodów. Dodatkowo działalność nierejestrowana nie stanowi przeszkody w utrzymaniu statusu osoby bezrobotnej.

Zgodnie z definicją używaną do celów podatkowych działalność gospodarcza jest działalnością zorganizowaną, mającą charakter zarobkowy, prowadzoną w sposób ciągły i we własnym imieniu. Dodatkowym kryterium jest jednak wysokość przychodów. Przy odpowiednio niskich przychodach mamy do czynienia z drobną działalnością zarobkową osób fizycznych, niewymagającą rejestracji firmy.

By nie podlegać obowiązkowi rejestracji ze względu na wysokość przychodów, przedsiębiorca musi spełnić 3 warunki: 1. być osobą fizyczną, 2. uzyskiwać przychody nieprzekraczające 50 procent minimalnego wynagrodzenia, 3. w okresie poprzednich 5 lat nie wykonywać działalności gospodarczej zarejestrowanej na terenie Polski.

Ponieważ w 2022 roku miesięczna płaca minimalna wynosi 3010 zł brutto, działalność nierejestrowana może być prowadzona, jeśli przychody z jej prowadzenia nie przekraczają 1505 zł  miesięcznie.

Nie wszyscy mogą jednak skorzystać z możliwości wykonywania działalności nierejestrowanej. Obowiązek rejestracji obejmuje każdego, kto prowadzi działalność wymagającą zezwolenia, koncesji albo wpisu do rejestru działalności regulowanej oraz działalność, która została zdefiniowana w przepisach jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy – Prawo przedsiębiorców.

Na przykład rejestracja konieczna jest w przypadku prowadzenia działalności polegającej na: ochronie osób lub mienia, sprzedaży alkoholu organizacji imprez turystycznych, świadczeniu usług detektywistycznych, zbieraniu odpadów, pośrednictwie ubezpieczeniowym, w tym wykonywaniu czynności agencyjnych, czy usługowym prowadzeniu ksiąg rachunkowych.

Działalność nierejestrowana nie musi oznaczać utraty statusu bezrobotnego

Osoba bezrobotna może w pewnych okolicznościach prowadzić działalność nierejestrowaną i jednocześnie zachować status osoby bezrobotnej. Musi być jednak spełniony jeden warunek, jak czytamy na stronie biznes.gov.pl: osoba bezrobotna, żeby zachować swój status, nie może prowadzić działalności nierejestrowej w oparciu o umowy cywilnoprawne, w tym umowy agencyjne, umowy zlecenia, umowy o dzieło lub umowy o pomocy przy zbiorach. Zawarcie umowy tego typu spowoduje, że osoba bezrobotna będzie wykonywać inną prace zarobkową i utraci swój status.

Oznacza to, że działalność nierejestrowana osoby bezrobotnej musi opierać się wyłącznie na podstawie umów sprzedaży. Również osoby pełniące funkcje publiczne, które prowadzą działalność nierejestrowaną – jeżeli regulamin instytucji nie stanowi inaczej – nie podlegają przepisom o ograniczeniu działalności gospodarczej, przez osoby pełniące takie funkcje.

Zwolnienie z obowiązku rejestracji działalności dotyczy również niektórych zajęć wykonywanych przez rolników. Do kategorii tej należą:

• działalność wytwórcza w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego;
• wynajmowanie przez rolników pokoi;
• sprzedaż posiłków domowych i świadczenie w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów;
• wyrób wina przez producentów będących rolnikami wyrabiającymi mniej niż 100 hektolitrów wina w ciągu roku gospodarczego;
• działalności rolników w zakresie samodzielnej sprzedaży produktów roślinnych i zwierzęcych pochodzących z własnej produkcji i nieprzetworzonych w sposób przemysłowy;
• działalność prowadzona przez koła gospodyń wiejskich.

Mniej formalności, niższe obciążenia

Prowadzenie działalności nierejestrowanej oznacza znaczne uproszczenie formalności urzędowych oraz niższe obciążenia finansowe. Przede wszystkim nie wymaga ona posiadania numeru REGON. Dodatkowo nie ma konieczności odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy (należy natomiast rozliczyć podatek w deklaracji PIT-36). Działalność taka nie jest obciążona składkami na ZUS, dotyczy to zarówno ubezpieczenia społecznego, jak i zdrowotnego. Jeżeli jednak osoba prowadząca działalność nierejestrowaną świadczy usługi, lub działa na podstawie umowy zlecenia, wówczas obowiązek odprowadzania składek na ZUS spoczywa na zamawiającym.

Prowadzący działalność nierejestrowaną ze względu na wysokość przychodów podlegają podmiotowemu zwolnieniu z płacenia podatku VAT, chyba że sprzedają towary, których zwolnienie nie dotyczy. Nie muszą oni również prowadzić księgowości, a jedynie ewidencję sprzedaży.

Jednak wszyscy prowadzący działalność nierejestrowaną muszą przestrzegać praw konsumentów i wystawiać faktury lub rachunki na żądania klienta. Jak czytamy na stronie biznes.gov.pl: Jeśli prowadzisz działalność nierejestrową, jesteś „przedsiębiorcą” w świetle prawa cywilnego. Oznacza to, że w relacjach z konsumentami jesteś traktowany jako przedsiębiorca i masz z tego tytułu obowiązki związane z reklamacją, zwrotem, czy naprawą. Dotyczy to również prawa konsumenta do odstąpienia w terminie 14 dni od umowy zawartej na odległość.

Jeśli przedsiębiorca w danym miesiącu przekroczył przychody równe 50 procent miesięcznej płacy minimalnej, ma obowiązek rejestracji działalności w ciągu 7 dni od momentu przekroczenia tej kwoty.

Wojciech Ostrowski