Kiła – przyczyny, objawy i leczenie
Opublikowano: 3 stycznia 2022

Kiła, w dawnych czasach nazywana syfilisem, stanowiła bardzo powszechne schorzenie jeszcze kilkadziesiąt lat temu i do tej pory stanowi poważny problem w krajach rozwijających się. Także w państwach wysoko rozwiniętych obserwuj się powolny, aczkolwiek systematyczny wzrost przypadków zachorowań na syfilis – chorobę układową, przenoszoną drogą płciową.

Przyczyny kiły

Kiła jest chorobą bakteryjną, wywoływaną przez krętka bladego, który wnika do organizmu przez uszkodzoną skórę, błony śluzowe, łożysko oraz krew. Do zakażenia najczęściej dochodzi przez kontakty seksualne z osobą chorą (zarazić się można zarówno przez stosunek pochwowy, analny jak i oralny), ale możliwe jest także zakażenie płodu przez ciężarną, która choruje na kiłę (jest to tak zwane zakażenie wertykalne). Bardzo rzadko spotykane są przypadki zarażenia przez pocałunek (gdy zmiany występują na błonach śluzowych jamy ustnej i gardła) oraz przypadkowy kontakt z krwią chorego lub przetoczenie krwi od osoby zakażonej.

Krętek blady, po przedostaniu się przez wrota zakażenia, szybko się namnaża, a następnie wraz z limfą i krwią rozsiewany jest po całym organizmie i dociera do poszczególnych narządów. Miejscami, w których bakterie występują najliczniej, są węzły chłonne i tkanki znajdujące się w pobliżu miejsca wniknięcia patogenu – krętek blady wykrywalny jest w węzłach limfatycznych już po 24 godzinach od momentu zakażenia.

Objawy kiły

Wyróżnia się kilka rodzajów kiły, a każdy z nich może dawać nieco inne objawy. Istnieje więc kiła pierwotna (pierwszorzędowa), kiła wtórna (drugorzędowa, pojawiająca się około 2 – 3 miesiące po wystąpieniu pierwszych objawów kiły pierwszorzędowej) oraz kiła późna, która jest obecnie rzadko spotykana i doświadczają jej osoby, które nie wdrażają leczenia. Najwcześniejszym objawem kiły jest tak zwana zmiana pierwotna, czyli wrzodziejąca grudką lub bąbel, pojawiający się w miejscu, przez które patogeny wniknęły do organizmu. U kobiet najczęściej pojawia się na wargach sromowych lub szyjce macicy, a u mężczyzn na prąciu lub w okolicy odbytu czy nawet w jamie ustnej. Co ważne, zmiana zazwyczaj nie wzbudza niepokoju i goi się sama po okresie około 6 tygodniu, co nie oznacza jednak, że organizm zwalczył chorobę samodzielnie.

Charakterystycznym objawem kiły drugorzędowej jest nieswędząca wysypka, tak zwana osutka kiłowa, która może rozprzestrzenić się na każdy fragment skóry, typowe są ponadto przerzedzenia włosów oraz wykwity w okolicach narządów płciowych i jamy ustnej. Dodatkowo mogą wystąpić takie dolegliwości jak gorączka, powiększenie węzłów chłonnych, bóle głowy oraz bóle mięśni.

Kiła późna, której objawy występują po ponad dwóch latach od wniknięcia patogenu do organizmu, ma zdecydowanie ostrzejszy przebieg w stosunku do dwóch pozostałych typów i jest chorobą wielonarządową. Zazwyczaj powoduje dolegliwości związane z układem naczyniowo – sercowym oraz ośrodkowym układem nerwowym. Charakteryzuje się także występowaniem tzw. kilaków czyli guzów zapalnych.

Kiła wrodzona

Kiła wrodzona powstaje w wyniku zakażenia w życiu płodowym. Niekiedy, w przypadku gdy matka choruje na syfilis i jest w ciąży, może zdarzyć się wystąpienie poronienia lub urodzenie martwego płodu, najczęściej jednak schorzenie zostaje przekazane poprzez łożysko i dziecko rodzi się chore. Głównymi objawami kiły wrodzonej są:

zajady,
zapalenia kostne i stawowe,
tzw. nos siodełkowaty,
pęcherze kiłowe,
marskość wątroby,
zapalenie płuc oraz zapalenia śródmiąższowe innych narządów (nerki, serce, grasica).

Diagnostyka kiły

Zakażenie krętkiem bladym prowadzi do wytwarzania przez organizm przeciwciał skierowanych przeciwko antygenom tej bakterii, niemniej jednak przeciwciała te mogą występować także w przebiegu zakażenia innymi krętkami i z tego powodu dawać fałszywie pozytywne wyniki testów na kiłę. Najczęściej w diagnostyce laboratoryjnej przeprowadza się testy nieswoiste: mikroskopowy test kłaczkowania oraz makroskopowy test kłaczkowania z nieogrzewaną surowicą oraz testy swoiste, do których zaliczają się test immunofluorescencji krętków w modyfikacji absorpcyjnej i test hemaglutynacji.

Leczenie kiły

Leczenie kiły polega na podawaniu antybiotyków, które niszczą bakterie odpowiedzialne za rozwój choroby. Najczęściej stosuje się tetracyklinę, penicylinę oraz doksycyklinę, które podawane są dożylnie bądź domięśniowo przez okres minimum dwóch tygodni. Leczenie kiły wtórnej polega na aplikacji tych samych antybiotyków, którymi zwalcza się zakażenie pierwotne, stosowane są jednak większe dawki przez znacznie dłuższy czas. Jeśli u pacjenta zdiagnozowano kiłę późną, oprócz podawania lekarstw, konieczne może być kierowanie do szpitala. Wskazaniem do leczenia szpitalnego powinna być obecność krętka bladego w płynie mózgowo – rdzeniowym oraz współistnienie chorób przebiegających z deficytem odporności, na przykład AIDS.

Leczenie kiły nie powoduje zazwyczaj skutków ubocznych, niemniej u pacjentów, którym podaje się penicylinę może wystąpić wysoka gorączka i nasilenie zmian skórnych (zazwyczaj oba objawy znikają samoistnie) oraz dolegliwości ze strony układu nerwowego, takie jak halucynacje, wstrząsy ciała czy silny lęk.