Templariusze w Opatowie
Opublikowano: 25 sierpnia 2020

Zakon templariuszy dzięki swej burzliwej historii od wieków budził zainteresowanie łowców skarbów i tropicieli tajemnic. Również współcześnie tworzy się wokół niego legendy i teorie spiskowe. Dzięki niektórym przekazom dawnych kronik można dziś sądzić, że obecność zakonników na terenie Polski była bardziej znacząca, niż wcześniej przypuszczano. Templariusze w Opatowie wspominani byli między innymi przez Jana Długosza.

Zakon Ubogich Rycerzy Chrystusa i Świątyni Salomona powstał około roku 1119 jako jeden z wielu zakonów rycerskich tworzonych po pierwszej krucjacie w celu obrony Ziemi Świętej. Założycielem templariuszy był Hugo de Payens, który wraz z kiloma innymi rycerzami złożył śluby zakonne według reguły benedyktyńskiej. Rycerze zobowiązali się też do ochrony szlaków pielgrzymkowych prowadzących do miejsc świętych. W 1129 roku zgromadzenie zostało uznane za zakon a jego członków miała obowiązywać reguła cysterska.

Do stworzenia legendy zakonu przyczynił się jego tragiczny upadek. Po klęsce wypraw krzyżowych władze zgromadzenia przeniosły się do Francji, gdzie jego koniec przypieczętował król Filip Piękny. W piątek 13 października 1307 roku wielu zakonników zostało aresztowanych za herezję. Wśród nich znalazł się ostatni wielki mistrz zakonu Jacques de Molay, którego spalono na stosie roku 1314.

Po rozwiązaniu zakonu w Europie zaczęły krążyć opowieści o ukrytym skarbie, dziwnych obrzędach stosowanych przez templariuszy a wreszcie o klątwie rzuconej ze stosu przez ostatniego wielkiego mistrza. Sprawcy upadku zakonu, papież Klemens V i król Filip Piękny umarli w ciągu następnych kilku miesięcy.

Historia zakonu przyczyniła się do powstania wielu legend. Legendarnego skarbu poszukiwano nawet na kanadyjskiej Wyspie Dębów. Templariusze mieli też odnaleźć Arkę Przymierza, bądź Świętego Grala, strzec tajemnicy o potomstwie Jezusa i Marii Magdaleny a nawet utrzymywać kontakty z pozaziemską cywilizacją. Zgodnie z inną legendą po 1307 roku zgromadzenie funkcjonowało w podziemiu i stworzyło ruch masoński.

Templariusze w Opatowie

Niektórzy twierdzą, że templariusze w Opatowie pojawili się około roku 1155. Syn Bolesława Krzywoustego, Henryk Sandomierski po powrocie z wyprawy krzyżowej nadał im Opatów i 16 okolicznych wsi. Obecna kolegiata św. Marcina ma stanowić pozostałość dawnego klasztoru. Historia ta nie jest jednak pewna. Pierwszym, który pisał o templariuszach w Opatowie, był Jan Długosz (1415 – 1480). Opierał się on jedynie na ustnych przekazach i wizerunkach dwóch rycerzy w płaszczach templariuszy widniejących jeszcze wówczas na kościele.

O obecności rycerzy-zakonników w mieście przekonane są natomiast władze Opatowa. Próbują one pozyskać środki na stworzenie w mieście Europejskiego Centrum Templariuszy i wyeksponowanie śladów pobytu zakonników.

Jak powiedział burmistrz Grzegorz Gajewski: Templariusze w Opatowie nie są historią wydumaną. Istnieją ślady, które mówią o tym, że byli tu obecni. Pisał o tym między innymi Jan Długosz. Notatki o templariuszach opatowskich zawierają kroniki bernardyńskie. (cytat ze strony Urzędu Marszałkowskiego Województwa Świętokrzyskiego)

Wspomniane kroniki bernardyńskie powstały jednak dopiero w XVII wieku. Stwierdza się w nich, że templariusze posiadali w Opatowie swój zamek. Trudno jest dziś stwierdzić, ile prawdy znajdujemy w opowieściach o templariuszach w Opatowie. Warto jednak zobaczyć jeden z nielicznych tak dobrze zachowanych przykładów architektury XII wieku na terenie naszego kraju, jaki stanowi opatowska kolegiata.