Logo strony
Logo strony
Rozwój architektury

Czy nasze domy mają coś ze średniowiecznego zamku?
Opublikowano: 19 sierpnia 2019

Rozwój architektury jest procesem z grubsza kumulatywnym – z każdą erą i z każdym rokiem, w którym powstają nowe budynki, generowana jest wiedza o tym, jak dobrze budować. Pojawiają się wynalazki, innowacje i nowatorskie techniki w każdej poddziedzinie budownictwa. Jednak architektura to również sztuka. Oznacza to, że, podobnie jak w przypadku epok literackich, nowe dzieła nawiązują w różny sposób do dawnych czasów i kontekstów. Dlatego we współczesnych budynkach można znaleźć mnóstwo odniesień do klasycznych stylów czy wręcz elementów bezpośrednio skopiowanych lub zainspirowanych historycznymi budowlami.

Egipt: piramidalne eksperymenty

Egipcjanie jako pierwsi przekonali się o konieczności odpowiedniego rozłożenia masy budynku. Kształt piramidy nie jest pod tym względem przypadkowy – zapewnia on optymalny rozkład ciężaru. Widać zresztą, że starożytni przekonali się o tym empirycznie. W czasach faraona Snofru powstało kilka budowli, które możemy uznać za eksperymenty. Niektóre piramidy zawaliły się (prawdopodobnie ściany były nachylone pod zbyt dużym kątem), w przypadku innych zmieniono plany – przykładem tzw. piramida łamana. Również pomniki musiały mieć odpowiedni balans masy, aby się nie przewrócić. Dlatego wiele z postaci rzeźbionych było w pozycji siedzącej lub, co tyczy się również całych budynków, wykuwane wprost w skale.

Grecy: akustyka, frontony, kolumny i attyki

Dziedzictwo Hellady w kontekście architektury to przede wszystkim mniej popularne dziś w domach kolumny (pełniące w mniejszych budynkach jedynie ozdobne funkcje), attyki i frontony. Widzimy je głównie w willach w stylu klasycystycznym oraz ewentualnie w starszych dworkach. Grecy nie zostawili nam aż tak wiele, jeśli chodzi o zwykłe, mieszkalne budownictwo. Z pewnością istotny był rozwój technologii hydraulicznych i kanalizacyjnych. Jednak w sferze publicznej widać mnogość inspiracji – teatry, amfiteatry i miejskie sceny często korzystają z hellenistycznych wzorców sprzyjających akustyce, zaś w reprezentacyjnie wyglądających muzeach, operach czy urzędach spotkać można wiele ozdobnych kolumn przypominających porządki joński, dorycki lub koryncki.

Rzymianie: beton, łuk i łaźnie

Rzymianie przeszli do historii jako wielcy budowniczowie. Amfiteatry, akwedukty i drogi to być może najbardziej rozpoznawalne dzieła tej cywilizacji. Jednak nawet dziś korzystamy z niektórych pomysłów z czasów Imperium. Przede wszystkim, w III w. p.n.e. Rzymianie nauczyli się produkować wytrzymałe, wypalane cegły. Wiek później znali już technikę wytwarzania betonu. To dało znacznie większe pole manewru, którego brakowało chociażby Egipcjanom, ponieważ umożliwiło zabawę z różnymi formami i kształtami niemożliwymi do uzyskania poprzez samo wykuwanie w kamieniu. Rzymianie walnie przyczynili się również do stosowania w architekturze łuków.

Same łuki triumfalne, jak sama nazwa wskazuje, korzystają z tej techniki. Podobnie inne budowle – widzimy ten element, gdy patrzymy na Koloseum lub akwedukty. Łuk daje nam możliwość budowania sklepień, wiaduktów i przejść, co jest bardzo funkcjonalne, a ponadto pozwala na zużycie mniejszej ilości materiału. Jeżeli więc w naszym domu znajduje się jakiekolwiek zaokrąglenie na wysokości, to prawdopodobnie prekursorami tej techniki byli Rzymianie – choć np. Brama Ishtar, postawiona w starożytnym Babilonie, pokazuje, że technika ta jest znacznie starsza.

Zawdzięczamy im też rozwój w dziedzinie technologii wodnych. Poza wspomnianymi akweduktami, bardzo ciekawymi konstrukcjami były łaźnie, zwane termami. Nie chodzi tylko o wartość dla architektury – tego rodzaju budynki znane były już w równie starej, co Egipt, cywilizacji doliny Indusu. Istotny jest także fakt, że łaźnie oznaczały, że w Imperium Rzymskim w sposób zasadniczy myślano o higienie – i to na poziomie społecznym (w końcu były to miejskie termy) – a także o komforcie czy relaksie, jaki zapewnia ciepła kąpiel zimą lub orzeźwiająca latem. Potem dopiero w XIX wieku, a tak naprawdę powszechnie dopiero w XX wieku, ludzie zyskali możliwość tego rodzaju kąpieli “na życzenie”, dzięki wynalazkowi prysznica, obecnego dziś w większości domów.

Średniowiecze: okna i wykusze

Średniowieczne budownictwo kojarzy się głównie z zamkami i budowlami obronnymi – rzeczywiście, jest to słuszne o tyle, że był to jeden z głównych “wynalazków” w architekturze, który zawdzięczamy tamtej epoce. Militarny charakter tych lokacji oznacza, że być może niekoniecznie wiele elementów z nich zaadaptowaliśmy do naszych domów. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że jedynie wszelkie wykusze, okna wykuszowe, które w zamkach służyły do bezpiecznego ostrzeliwania wroga pod murami, mogą pojawić się współcześnie (oczywiście w zmienionej formie – inspirowane średniowieczem) w mieszkalnych budynkach. Średniowiecze to jednak także urbanizacja – a z tą wiąże się rozwój wielorodzinnego budownictwa mieszkalnego, czyli kamienic. Te wciąż są piękne i użyteczne, szczególnie na starówkach różnych miast. Wyglądem nawiązuje do tego chociażby budynek filharmonii w Szczecinie.

Ale przecież wieki średnie to także gotyk. W średniowieczu nauczyliśmy się budować naprawdę wysoko. Nie bez powodu Wielka Piramida przestała być najwyższym budynkiem na świecie właśnie na rzecz gotyckiej katedry w Lincoln w Anglii. Kościoły przyczyniły się również do rozwoju przemysłu okienniczego. Nie chodzi jednak tylko o sam kształt okien – ten był często inspiracją później i częściowo był zaadaptowany w neogotyku i modernizmie – lecz także o szkło. Witraże i rozety pozwoliły “bawić się” szkłem, a dziś tę sztukę wykorzystuje się w domach, szczególnie we wnętrzach.

Przeszłość wciąż rezonuje

Architektura i budownictwo to czasami sztuka uczenia się na błędach. Dziś nie zawsze podobają nam się style z przeszłości, jednak niektóre rozwiązania okazały się na tyle przełomowe, że zrewolucjonizowały każdy aspekt stawiania budynków. Ponadto, niektóre z takich wynalazków czy pomysłów są używane do dziś, mimo że liczą sobie tysiące lat.

WhPr

Tagi: , , ,

Udostępnij ten post:

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *


Powiązane treści

Podnośniki gazowe

Podnośniki gazowe – jak wybrać odpowiednie ro...

Podnośniki gazowe to elementy, które znacząco poprawiają komfort użytk...
Święty Graal

Świętego Gralla można zobaczyć. Nie wiadomo j...

Wielu ludzi szuka Świętego Graala, ale mało kto wie, że można...
Folia malarska

Jakie są zastosowania folii malarskiej?...

Przygotowanie do malowania to nie tylko kwestia wyboru odpowiedniego k...
Wiatrak pionowy

Dlaczego warto wybrać wiatrak pionowy do swoj...

Upalne dni to wyzwanie, z którym wiele osób boryka się każdego lata. W...