Warmia i Mazury – kraina 1000 jezior
Opublikowano: 30 stycznia 2022

Warmia i Mazury to dwie odrębne krainy historyczne, które tworzą jedną krainę geograficzną. Znajdują się na północnym-wschodzie Polski i współcześnie tożsame są z województwem warmińsko-mazurskim. Obszar ten należy do najatrakcyjniejszych turystycznie rejonów Polski. Dzięki niezliczonej liczbie jezior, połączonych rzekami i kanałami uwielbiają tu przybywać miłośnicy turystki wodnej. Również miłośnicy turystki kulturowej znajdą tu coś dla siebie – znajduję się tu liczne zamki, fortyfikacje, ruiny, i piękne stare miasta.

Warmia i Mazury – geografia, rys historyczny

Pod względem geograficznym region ten położony jest na Pojezierzu Mazurskim, które ukształtowane zostało w czasie zlodowaceń w plejstoceńskich. To działalność lodowca uformowała teren w taki sposób, że w jego obniżeniach powstały niezliczone jeziora. Jednak obszar ten przeżył burzliwą historię. Przez wieki znajdował się na pograniczu różnych państw, choć w zamierzchłych czasach całość tego terenu wchodziła w skład Prus.

Warmia jest krainą o charakterystycznym kształcie klina, który wbija się w obszar Mazur. Najmniejszy wierzchołek tego klina przylega do Zalewu Wiślanego. W czasach historycznych Warmii zamieszkiwali głównie katolicy. Nazwa Warmia pochodzi od pruskiego ludu Warmów, którzy mieszkali tu do 1243 roku. Później Warmia stanowiła część państwa krzyżackiego. Od połowy XV wieku aż do roku 1772 była w granicach Królestwa Polskiego. Następnie aż do zakończenie II wojny światowej była częścią państwa Prus, a następnie Niemiec. Po zakończeniu wojny znów leży w granicach Polski.

Mazury stanowią znacznie większy obszar od Warmii. Nazwa tej krainy pochodzi od Mazurów pruskich, którzy to byli potomkami osadników z Mazowsza. Pod względem wyznaniowym tutejsza ludność była protestancka – luterańska. Pruskie plemię Mazurzy posługiwało się językiem polskim i jego mazurską gwarą. Aż do 1657 roku Mazury znajdowały się pod zwierzchnictwem Polski – były częścią lennego księstwa, które w 1525 roku przeszło na protestantyzm. Później stały się częścią Prus i Niemiec, by po II wojnie światowej stać się częścią Polski.

Najciekawsze atrakcje przyrodnicze Warmii i Mazur

Kraina Wielkich Jezior Mazurskich to najciekawsza część Pojezierza Mazurskiego, znajduje się w jego środkowej części. Obszar ten jest chętnie odwiedzany przez miłośników sportów wodnych, wędkarstwa, a także wczasowiczów, którzy chcą po prostu zapomnieć o bożym świecie. Najważniejsze jeziora tej części Pojezierza Mazurskiego to m.in.: Śniardwy – największe w Polsce, Mamry, Niegocin, Orzysz, Jagodne, Tałty i wiele, wiele innych. Znajduje się tu wiele rezerwatów przyrody, a także Mazurski Park Krajobrazowy. Kraina Wielkich Jezior Mazurskich obfituje w liczne siedliska ptaków, w tym symbol Mazur – kormorana.

W zachodniej części Pojezierza Mazurskiego znajduje się Pojezierze Olsztyńskie, a największe jeziora tej części to m.in.: Łańskie, Pluszne, Wielkie, Dadaj, Luterskie i Wulpińskie. Wschodnia część Pojezierza Mazurskiego to z kolei Pojezierze Ełckie, a jego największe jeziora to: Łaśmiady, Łaźno, Rajgrodzkie i Selmęt Wielki. Pojezierze Mrągowskie położone jest w środkowej części Pojezierza Mazurskiego. Do najważniejszych jezior tego obszary należy zaliczyć: Sasek Wielki, Łęsk, Pierwój, Stromek i Babięty Wielkie. Na Wzgórzach Szeskich znajduje się najwyższe wzniesienie Warmii i Mazur – Góra Szeska, s jej wysokość to 309 m n.p.m.

Wiele jezior mazurskich połączonych jest żeglownymi kanałami, m.in. kanały mazurskie i Kanał Elbląski. Na tym drugim odbywa się żegluga statków tzw. białej floty. Na niektórych jeziorach mazurskich można uprawiać nurkowanie podlodowe.

Zabytki i atrakcje kulturowe Warmii i Mazur

Jedną z najważniejszych atrakcji kulturowych Warmii i Mazur jest Pole Bitwy – Grunwald. Do charakterystycznych elementów krajobrazu kulturowego Warmii i Mazur należą pałace i dwory z ciekawymi założeniami parkowymi, obiekty dawnych linii kolejowych, przydrożne aleje drzew, czy sieć kanałów wodnych łączących jeziora. Wśród typowych elementów krajobrazu kulturowego tego obszaru należy wymienić także mazurskie cmentarze ewangelickie oraz tzw. baby pruskie, czyli  przedstawienia bóstw pruskich.

Na obszarze Warmii i Mazur znajdą się także zabytkowe stare miasta i zachwycające zamki polskie i krzyżackie. Część spośród zamków znajduje się na Szlaku Zamków Gotyckich i Szlaku Gotyku Ceglanego. Na Warmii najbardziej zachwycają stare miasto z katedrą we Fromborku i Zamek Kapituły Warmińskiej oraz starówka w Olsztynie. Inne piękne stare miasta Warmii to m.in. Braniewo, Lidzbark Warmiński waz zamkiem, Biskupiec, Dobre Miasto, Orneta z zamkiem, Barczewo z zamkiem, Reszel, Jeziorany z zmakiem, Pieniężno z zamkiem i Bisztynek. Wśród zabytkowych miast Mazur warto odwiedzić m.in: Ostródę z pięknym z zamkiem, Giżycko, Kętrzyn, Szczytno, Mrągowo, Działdowo, Pisz, Olecko, Nidzica z zamkiem, Gołdap i Węgorzewo.

Marek Lont